یکی دیگر از مسائلی که در کشاورزی و باروری زمین نقش بسیار مهمی را بازی میکند انجام عملیات شخم زنی میباشد. در این مقاله قصد داریم تا به اجمال به این مساله بپردازیم.

به طور کلی میتوان روش های شخم زدن را به دو دسته زیر تقسیم کرد:

۱) شخم برای آماده سازی زمین برای زراعت

• شخم اولیه
  • شخم عمیق
  • شخم جایگزینی خاک
  • شخم دائمی در طول سال
• شخم ثانویه

۲) شخم پس از برداشت محصولات

در این مقاله به توضیح انواع روش های شخم زنی ذکر شده میپردازیم.

انواع روش های شخم اولیه

۱) شخم عمیق

این نوع از شخم زنی باعث خرد شدن کلوخه هایی میباشد که در آفتاب داغ تابستان در خاک پخته میشوند. این کلوخه ها به مرور زمان و به علت تحولات دمایی بین دمای بالا و پایین و باران های کمیاب فصل تابستان از بین میروند و این از بین رفتن آنان به ساختار خاک کمک فراوانی میکند. پس از نابودی این کلوخه ها ریشه های علف های هرز به علت برخورد مستقیم با آفتاب تضعیف شده و از بین میروند. شخم عمیق در فصل تابستان میتواند افات را از طریق مواجه کردن آنان با آفتاب گرم تابستان نابود کند. عمق ضروری برای شخم عمیق چیزی بین ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر میباشددر حالی که عمق مورد نیاز معمول برای شخم زدن بین ۱۵ تا ۲۰ سانت میباشد. شخم زدن عمیق همچنین باعث بهبود رطوبت خاک میشود هرچند که این مورد بستگی به میزان بارندگی در فصل شخم زنی عمیق نیز دارد.

۲) شخم جایگزینی خاک

ممکن است که در لایه های زیرین خاک گودال های سختی باشند که رشد ریشه گیاهان یا محصولات کشاورزی را محدود کنند، این گودال ها میتوانند گودال های سیلتی یا آهنی یا آلومینیومی باشند، در هر حال این گودال های سخت باعث محدود شدن رشد ریشه گیاهان از نظر عمقی میشود به صورت مثال گیاه پنبه تا عمق ۲ متری ریشه میدواند در صورتی که با وجود این گودال ها ممکن است این عمق ریشه به ۱۵ تا ۲۰ سانت محدود شود. برای حل این مشکل یک برش نازک در بالای خاک زده میشود و تیغه تراکتور تا عمق مورد نظر به تخریب این گودال های سخت میپردازد.

۳) شخم دائمی در طول سال

عملیات های شخم زنی که همواره در طول سال انجام میشوند با نام شخم دائمی شناخته میشوندف در زمین های خشک، آماده سازی خاک با کمک بارش های تابستانه شروع مشود و پس از آن عملیات های متوالی شخم زنی تا زمان بذرریزی ادامه خواهد داشت، حتی پس از برداشت محصولات نیز برای جلوگیری از رویش علف های هرز و تحلیل رفتن خاک عملیات شخم زنی ادامه پیدا میکند تا زمانی که دوباره مرحله آماده سازی خاک برای کاشت بعدی شروع شود.

شخم زنی ثانویه

عملیات های سبک تر که پس از شخم زنی اولیه  انجام میشوند با نام شخم زنی ثانویه شناخته میشوند، پس از شخم زنی، زمین با کلوخه های بزرگ و علف های هرزی که در آن وجود دارد آماده کاشت نیست پس برای آماده سازی نهایی آن برای مرحله کاشت یک شخم سطحی با عمق کم دوباره زده میشود تا زمین به بهترین وضعیت ممکن برای کاشت محصولات مدنظر برسد.