گیاه وتیور ابزار مدیریت جامع در آبخیزداری بخش سوم

کشاورزان قبل از تصمیم‌گیری برای استفاده از وتیور و چگونگی آن، عوامل زیادی را در نظر می‌گیرند. بررسی این عوامل در ایجاد انگیزه در آن‌ها برای پذیرش سامانه‌ یا تجزیه‌وتحلیل نگرانی‌های آن‌ها در عدم تمایل به کاربرد آن در موفقیت گسترش سامانه‌ وتیور کاملاً تأثیرگذار است. دادن یارانه برای برخی هزینه‌های اجرای این طرح و مدیریت گسترش آن با قرار دادن کشاورزان در جریان کار و روشن کردن اصول استفاده از وتیور و مزایای همه‌جانبه آن از اهمیت بسیار برخوردار است. در این میان معرفی واریته اصلاح‌شده گیاه و استفاده از کود شیمیایی و اطلاع‌رسانی درباره ویژگی‌های حفاظتی و مزایای جنبی سامانه‌ وتیور، جایگاه خاص دارد.

این مقاله، بخش سوم از سری مقالات گیاه وتیور ابزار مدیریت جامع در آبخیزداری است که میتوانید بخش دوم آن را در اینجا بخوانید.

طراحی و گسترش سامانه‌ وتیور و بررسی نقطه نظرات کشاورزان

اولین زارعینی که به اهمیت و اصول گیاه وتیور پی بردند و فرصت ارزیابی این گیاه و اثرات کوتاه‌مدت و درازمدت سامانه‌ وتیور را یافتند، بسیار عالی‌تر از آن استفاده کرده و در اراضی شیب‌دار از آن بهره بردند. در اینجا لازم به ذکر است که به‌مرورزمان نیاز به وجود یک خط‌مشی واحد در زمینه کاربرد وتیور حس گردید تا هریک از برداشتی همسان و راه‌کاری یکسان در خصوص کار با گیاه وتیور بهره‌مند باشند. این مسئله نیز اهمیت دارد که مشاوره با کارگران زراعی و کشاورزان به خاطر تجربیات عملی آن‌ها که در کار با وتیور به دست آورده‌اند پروژه را بیشتر در راه کامیابی رهنمود می‌کند. استفاده از کمک‌هزینه‌ها و به‌کارگیری انگیزه‌های مادی نیز برای کشاورزانی که باهم کارکرده‌اند و در آزمایش‌های سامانه‌ وتیور شرکت داشته‌اند، باعث موفقیت خواهد بود.

در زیر یک چک‌لیست برای امکان‌یابی استفاده از سامانه‌ وتیور برای حفاظت آب‌وخاک ارائه شده است:

الف – چرا فرسایش خاک این‌قدر اهمیت دارد؟

ـ عمق پروفیل خاک چقدر است؟

ـ اتلاف خاک در مزرعه یا در دامنه شیب چقدر برای کشاورزان محسوس است؟

ـ مقدار یا ارزش اتلاف خاک چقدر است؟ اگر به مزرعه کود داده شده است در آن صورت کشاورزان کوشش بیشتری برای حفظ سرمایه‌گذاری خود داشته و در برابر اتلاف خاک بر اثر رواناب و آبشویی کود و انتقال به لایه‌های پائین و از دسترس خارج شدن آن مقاومت خواهند کرد.

ـ نیتروژن چون به سرعت شسته می‌شود زودتر از دسترس خارج می‌شود.

ـ با توجه به چگونگی بافت خاک و میزان شیب، استعداد خاک برای فرسایش‌پذیری چقدر است؟

ـ چگونه سامانه‌ وتیور می‌تواند که با دیگر روش‌های موجود کنترل فرسایش مطابقت کند؟

ب- اهمیت سامانه‌ کشت برای مقایسه با دیگر بخش‌های مزرعه چقدر اهمیت دارد؟ کشاورزان بسیار علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری برای عملیات حفاظتی هستند، چراکه باعث بالا رفتن میزان تولید محصولات نیز می‌شود:

ـ ارزش نسبی زمین مزرعه برای سرمایه‌گذاری در نیروی کار و پول چقدر است؟

ـ وضع مالی کشاورز چطور است؟ چه مقدار پول در مزرعه می‌تواند سرمایه‌گذاری کند؟ چه فعالیتی ارزش صرف وقت و پول دارد؟

ـ آیا یک کشاورز در یک زمین اجاره شده اصولاً به‌قدر کافی برای اصلاح و بهبود زمین کوشش وسعی می‌کند؟

ـ آیا بعد مسافت از خانه به مزرعه برای سرمایه‌گذاری نیروی انسانی توجیه‌پذیر است؟

ـ آیا کشاورز توانایی استفاده از گیاه وتیور را به‌صورت کمک و بدون صرف هزینه دارد؟

ـ آیا خزانه کافی برای تکثیر گیاه وتیور وجود دارد و یا باید آن را ایجاد کرد؟

ـ چه سیاست‌هایی برای مبارزه و پیشگیری از تخریب و ایجاد عملیات حفاظت آب‌وخاک وجود دارد؟

ـ چه محدودیت‌های اکولوژیکی در خصوص استفاده از وتیور وجود دارد؟ (به‌طور مثال وتیور تمایل استقرار در محل‌های سایه را ندارد).

دیگر کاربردی‌های اصلی روی اراضی زراعی

حفاظت از محصولات (کنترل کرم ساقه خوار برنج و ذرت)

در آسیا و آفریقا کرم ساقه خوار به مزارع برنج، ذرت، سورگم و ارزن حمله می‌کند. لارو مربوط به این آفات از تخم‌هایی که روی برگ‌های این محصولات قرار داده شده‌اند خارج می‌شوند و به درون بافت گیاهی نفوذ می‌کنند و از آن تغذیه می‌کنند.

پروفسور جانی واندن برگ، حشره‌شناس (از دانشکده محیط‌زیست دانشگاه پاتچفستروم آفریقای جنوبی) دریافت که در مزارعی که اطراف آن‌ها گیاه وتیور کاشته شده‌اند، آفت ترجیح می‌دهد به‌جای تخم‌گذاری روی محصولات، روی برگ‌های گیاه وتیور تخم‌گذاری کند.

 

گیاه وتیور گیاه وتیور ابزار مدیریت جامع در آبخیزداری بخش سوم download

آزمایش‌ها نشان می‌دهد که قریب ۹۰% از تخم‌گذاری‌ها به‌صورت انتخابی به‌جای اینکه روی ذرت و برنج قرار بگیرد به روی علف وتیور انجام می‌شود. ویژگی آفت کشی علف وتیور به این صورت است که چون سطح برگ‌ها و ساقه‌های علف وتیور دارای کرک‌های فراوان است، لـذا لاروهایی که از تخم بیرون می‌آیند به‌راحتی نمی‌توانند در سطح ساقه و برگ‌ها جابجا شده و درنتیجه حدود ۹۰ درصد از لاروها به سطح زمین سقوط می‌کنند و از بین می‌روند. دیگر اینکه گیاه وتیور پناهگاه خوبی برای بسیاری از حشرات سودمندی هستند که شکارچی آفات به‌حساب می‌آیند و این خود باعث کاهش جمعیت آفات در مزرعه می‌شود.

تشریک‌مساعی و همکاری‌های بین پروفسور واند نبرگ، با دانشگاه کن تو در زمینه کاربرد عملی این ویژگی روی برنج در دست مطالعه بوده و نتایج اولیه بسیار امیدبخش بوده است، در ادامه کار پروفسور واندنبرگ گزارشانی در زمینه علاقه‌مندی کرم ساقه خوار نیشکر (Eldana Saccharina) را به گیاه وتیور و همچنین علاقه‌مندی حشرات شکارچی آفات نظیر Chrysopidae.sp را به پرچین‌های ساخته شده از علف وتیور گزارش شده است.

 

تعلیف دام

برگ‌های گیاه وتیور بسیار خوش‌خوراک بوده و برای تعلیف گاو، گوسفند و بز مناسبند. جدول دو مقایسه‌ای را بین ارزش غذائی برگ‌های گیاه وتیور با برخی دیگر از علف‌های نیمه گرمسیری در استرالیا نشان می‌دهد.

اطلاعات موجود در جدول ۲ نمایانگر این است که ارزش غذائی علف وتیور جوان بسیار بالا و تقریباً با مواد موجود در علف «کیکویوو» و علف «رودوس» بالغ برابری می‌کند، اگرچه ارزش غذائی علف وتیور بالغ پائین بوده و عاری از پروتئین خام می‌باشد.

یک مطالعه در ویتنام نشان می‌دهد که ارزش غذائی علف وتیور جوان تااندازه‌ای می‌تواند با علف «Brachiaria mutica» بالغ به‌عنوان علوفه برای بز جوان برابری کند.

 

جدول ۲- مقایسه ارزش غذائی گیاه وتیور با برخی گونه‌های علفی مهم در استرالیا

تجزیه شیمیائی واحد علف وتیور علف رودس علف کیکویو
جوان بالغ پیر بالغ بالغ
انرژی kCal/kg ۵۲۲ ۷۰۶ ۹۶۹ ۵۶۳ ۳۹۱
قابلیت هضم % ۵۱ ۵۰ ۴۴ ۴۷
پروتئین % ۱/۱۳ ۹۳/۷ ۶۶/۶ ۸۹/۹ ۹/۱۷
چربی % ۰۵/۳ ۳۰/۱ ۴۰/۱ ۱۱/۱ ۵۶/۲
کلسیم % ۳۳/۰ ۲۴/۰ ۳۱/۰ ۳۵/۰ ۳۳/۰
منیزیوم % ۱۹/۰ ۱۳/۰ ۱۶/۰ ۱۳/۰ ۱۹/۰
سدیم % ۱۲/۰ ۱۶/۰ ۱۴/۰ ۱۶/۰ ۱۱/۰
پتاسیم % ۵۱/۱ ۳۶/۱ ۴۸/۱ ۶۱/۱ ۸۴/۲
فسفر % ۱۲/۰ ۰۶/۰ ۱۰/۰ ۱۱/۰ ۴۳/۰
آهن mg/kg ۱۸۶ ۹۹ ۴۰/۸۱ ۱۱۰ ۱۰۹
مس mg/kg ۵/۱۶ ۰/۴ ۹۰/۱۰ ۲۳/۷ ۵۱/۴
منگنز mg/kg ۶۳۷ ۵۳۲ ۳۴۸ ۳۲۶ ۴/۵۲
روی mg/kg ۵/۲۶ ۵/۱۷ ۸۰/۲۷ ۳/۴۰ ۱/۳۴

 

برگ‌های وتیور محصول فرعی سودمندی-به جز علوفه- برای کاربردهای این گیاه در مورد حفاظت آب‌وخاک است. با وجود این، کشت وتیور به‌عنوان محصول علوفه‌ای عمده می‌تواند در شرایط معینی انجام شود. ساقه‌های وتیور وقتی در فاصله زمانی یک تا سه ماهه بسته به شرایط اقلیمی، هرس و بریده شوند، مغذی هستند. محتوای غذائی این گیاه شبیه بسیاری از گیاهان گرمسیری بسته به فصل و حاصلخیزی خاک و مرحله رشد متفاوت است.

وقتی از وتیور برای مصارف دیگر استفاده شود، علوفه آن ارزش جنبی افزوده دارد. بعد از یک زمستان سخت در استان کانگ بینه، فقط گیاه وتیور به‌عنوان علف سبز در دسترس بود زیرا سایر علف‌ها در منطقه از سرما خشک شدند. علاوه بر این، علف وتیور اگر با کود خوکداری رشد کند، حاوی مقدار زیادی پروتئین خام، کاروتن و لوتئین و مقدار نسبتاً کمی Ca، Fe، Cu، Mn، Zn و مقادیر قابل قبولی فلزات سنگین نظیر Pb، As، Cd خواهد بود.گیاه وتیور گیاه وتیور ابزار مدیریت جامع در آبخیزداری بخش سوم            2

علف وتیور همچنین قادر به رشد در شرایط نیتروژن بالا تا سطح پیش از ده هزار کیلوگرم نیتروژن در هکتار است. بر اساس همین خصوصیات است که گیاه وتیور جزء لاینفک از ساختار یک مرداب بوده و قادر به اصلاح مانداب‌ها برای انسان و جانوران است همچنین قادر به تولید بیش از صد تن در هکتار ماده خشک بوده که این میزان، ماده غذائی بالائی می‌باشد. علف وتیور حتی می‌تواند در خاک‌های شور نیز رشد کند. اگر در منطقه‌ای سطح ایستابی بالا باشد- نظیر بخش‌هایی از هندوستان در ایالات پنجاب و‌ هاریانا- قابلیت زیادی برای تولید ماده خشک در حدود هفتاد تن در هکتار علوفه را دارد. توان تولید علوفه توسط علف وتیور به دلیل بالا بودن تولید آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

مالچ برای کنترل علف‌های هرز و حفاظت آب‌وخاک

میزان سیلیس موجود در بافت گیاه وتیور بسیار بالاتر از سایر علف‌های گرمسیری از قبیل Imperata cylindrica می‌باشد، به همین خاطر است که ریشه گیاه وتیور در زیرخاک در مدت بسیار طولانی دوام می‌یابد. این ویژگی در ساخـتار گـیـاه وتـیور باعث می‌شود که این گیاه قابلیت کاربرد در گالیپوش سقف منازل، پوشش و مالچ ایده آل باشند. (ضمناً کاه‌گل بام منازل، پناه گاهی برای حشرات ایجاد نمی‌کند).

*کنترل علف هرز: وقتی بوته کامل یا برگ خشک وتیور به‌طور یکنواخت روی زمین پخش شود، پوشش حصیر مانندی تشکیل می‌دهد که از رشد علف هرز جلوگیری می‌کند. در هندوستان در فلات‌های بزرگ مرکزی که چای‌کاری می‌شود و یا در مزارع کاکائو و قهوه از این روش موفقیت‌آمیز به‌عنوان مالچ وتیور برای کنترل علف هرز استفاده می‌شود. گـیـاه وتـیـور درعین‌حال که به‌صورت یک پوشش مالچی برای حفاظت خاک عمل می‌کند، باعث بهبود ساختار خاک نیز می‌شود، بدین ترتیب که مواد آلی و مواد غذائی را به خاک اضافه کرده و باعث بهبود ساختمان خاک نیز می شود.

* حفاظـت آب: پـوشـش ضخـیـم مالچ عـلـف وتیور مانند یک اسفنج و یا یک پوشش محافظ، زمین را می‌پوشاند و باعث افزایش نفوذپذیری و جلوگیری از رواناب و کاهش تبخیر آب از سطح زمین می‌گردد و به‌ویژه در شرایط آب‌وهوای گرم باعث جلوگیری از خشکی می‌شود.

*همچنین از گیاه وتیور در بخش‌های استان ساحلی مانند «توآن نینه» برای جلوگیری از فرسایش سطحی و پانشمانی ناشی از برخورد قطرات باران در سطح زمین و سایر اشکال فرسایش استفاده می‌شود.

حفاظت و احیاء کشتزارهای در معرض سیل و اسکان مجدد مردم سیل‌زده

تثبیت تپه‌های شنی

تپه‌های شنی بیش از هفتاد هزار هکتار از اراضی ساحلی در ویتنام مرکزی را تحت اشغال خود دارند. این تپه‌های شنی تحت تأثیر بادهای بسیار شدید، به‌صورت متحرک بوده و به همین علت و همچنین وجود بارندگی‌های فراوان و سنگین بسیار فرسایش پذیر هستند. بدون تثبیت این تپه‌های شنی، شن روان با تاخت‌وتاز و هجوم به کشتزارهای پرارزش، محصولات زراعی را نابود کرده و باعث بسته شدن جویبارها و رودخانه‌ها می‌شود. پی آمد ناشی از این فرآیند باعث زحمات فراوان و خسارات هنگفت برای کشاورزان محلی شده است. روش‌های سنتی برای نگهداری و تثبیت شن‌های روان شامل، کاشت درخت Casuarina.spi و آناناس وحشی، احداث بندها و سدهای کوچک از شن است که ناکارآمدند. امروزه پیشنهاد کاشت بندهای چپری از وتیور بهترین شناخته شده است.

مطالعه موردی زیر، مشکلات را به‌صورت آشکارتری ارائه می‌کند:

در استان گنگ بینه، پاشنه شیب یک تپه شنی که به‌شدت در محل پنج رودخانه شسته شده بود به‌عنوان مرز طبیعی بین تپه‌های شنی و خزانه کاری یک موسسه جنگل‌داری به‌حساب می‌آمد. جریان آب رودخانه باعث زیرشوئی پاشنه تپه شنی شده و رسوبات آبشویی توسط همین جریان به پائین‌دست رودخانه و اراضی زراعی که تحت کشت آبی بودند منتقل شده بود. کشاورزانی که از این پیشامد ناراحت بودند فقط توانستند با منحرف کردن مسیر جریان آب، توسط بندهای خاکی نهشته‌های شنی را از مزارع خود دور کنند که البته منجر به حرکت همین رسوبات به سایر مزارع شد. این شرایط منجر به کشمکش بین کشاورزان و ایجاد انحراف در مسیر جریان رودخانه در کنار خزانه مؤسسه جنگل‌داری شد.

برای حفاظت از این پهنه، چهار ردیــف از گیـاه وتـیور به روی خط‌های تراز در سطح دامنه تپه‌های شنی، از لبه حاشیه رودخانه به‌طرف بالا کاشـتند. فقط بعد از چهار ماه از کاشت گیاه وتیور، بندهای چپری و حصارهای فشرده و متراکمی از وتیور ایجاد شدند که منجر به تثبیت پاشنه شیب در تپه‌های شنی شد.

مؤسسه جنگل‌داری با مشاهده این دستاوردها، اقدام به کاشت این گیاه روی سایر تپه‌های شنی و همین کار را برای حفاظت پایه‌های پل نیز استفاده کرد.

زنده ماندن گیاه در سردترین زمستانی که در طی ده سال گذشته اتفاق افتاده بود و پیشروی علف‌های وتیور، مردم محلی را بسیار شگفت‌زده کرد؛ زیرا وقتی دما تا زیر ده درج سانتی‌گراد افت می‌کند، کشاورزان مجبور به دو بار واکاری محصول نظیر برنج‌کاری Casuarina.sp در برابر حمله سرما می‌شوند. این در حالی است که برای علف وتیور این فرآیند نیاز نیست. بعد از گذشت دو سال گونه‌های محلی نظیر Casuarina.sp و آناناس وحشی خود را دوباره در بین ردیف‌های علف وتیور مستقر کردند. علت این امر سایه گریز بودن وتیور است، چراکه رشد آن‌ها در زیر سایه امکان‌پذیر نیست و اگر ابتدا درختان را بکارند، علف‌ها از بین می‌روند. این پروژه بار دیگر ثابت می‌کند که علف وتیور می‌تواند تحت شرایط نامساعد آب و هوائی و خاک گسترش یابد.

در ارتباط با حفاظت دامنه‌های شیب‌دار تپه‌های شنی، جنبه‌های متعددی باید به شرح زیر مورد توجه قرار گیرد:

۱ ـ برنامه‌ریزی و ارزیابی‌ها به‌اضافه پیشنهادهای کارگروه‌های محلی خیلی اهمیت داشته و یک کمیته می‌تواند:

* ایده‌ها و پیشنهادها پرارزش را در برنامه‌ریزی منظور کند.

* باعث ایجاد مشارکت‌ها و تأمین کمک‌های مالی شود.

* نیروی کار برای پیاده کردن برنامه فراهم کند.

* گیاهان کاشته شده را حفاظت و نگهداری کند.

* از اشتغال‌زایی و تدارکات مربوط به اجرای برنامه و نگهداری آن بهره‌مند شود.

۲ ـ آموزش مردم محلی: وقتی‌که مردم محلی بیاموزند که چگونه می‌توانند گیاه وتیور تکثیر کنند و در خصوص کاشت، داشت و نحوه کاربردهای آن آگاهی یابند، باعث اشتغال‌زائی و درآمدزایی شده و راه‌های استفاده از این گیاه برای تعلیف دام و تولید صنایع‌دستی و غیره مشخص می‌شود.

۳ ـ ازدیاد و تکثیر: خزانه کاری‌های محلی و چگونگی سپردن آن‌ها به پیمانکاران که قادر به تولید بدون ریشه برای تکثیر باشند، باید به‌منظور تهیه مواد کشت و ازدیاد این گیاه اختصاص داده شوند.

۴ ـ پایش و نگهداری: انجمن‌های محلی که قادر به پایش و نگهداری می‌باشند، باید برای این کار تحت برنامه‌ریزی قرار گیرند، برخی اوقات پایه‌های جوان بادهای شن آور و شن‌های روان پوشیده و دفن می‌شود.

افزایش حاصلخیزی خاک‌های شنی، شور قلیائی تحت شرایط نیمه‌خشک

در جنوب مرکزی ویتنام دو استان ساحلی به نام نینه تان و بینه تان شرایط اقلیمی خاص و مشابهی، گر چه هر دو ایالت در کنار ساحل واقع شده‌اند، لیکن شرایط اقلیمی نیمه‌خشکی دارند و میزان بارش متوسط سالیانه آن‌ها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر می‌باشد، این میزان بارش باعث کمبود شدید آب شیرین مورد نیاز برای زراعت و دام‌پروری شده است.

خاک در ایـن تـپـه‌های شنی ساحلی، شور، قلیائی و شور قلیائی بوده و با ایجاد شرایط سدیمی شدن، لایه فشرده گچ و پتروکلسیک به‌صورت سخت کفه نازکی زیر سطح الارض دارد. تولیدات کشاورزی در این منطقه با محدودیت‌های فراوانی مواجه هستند، بخشی از این محدودیت‌ها به خاطر فقر شرایط خاک، وجود لایه‌های محدودکننده نظیر تجمع گچ در نزدیک به محل رشد ریشه‌ها است که از نفوذ آن‌ها به طبقه مرطوب‌تر جلوگیری می‌کند و بخشی دیگر از این محدودیت‌ها به خاطر کمبود باران است. همچنین تپه‌های شنی همواره در معرض فرسایش بادی بوده و در شرایط بارندگی نیز در خطر فرسایش آبی هستند، لذا پوشش محصولات این مناطق بسیار کم پشت و تنک برای چرای دام نامناسب است. مجموعه همین عوامل باعث سختی، فقر و تنگدستی مردم محلی شده است.

از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ پرفسور لی ون دو و شاگردانش از دانشگاه کشاورزی و جنگلداری هوشی مینه، با کاشت وتیور در این خاک‌های شور و قلیایی، امکان بهبود حاصلخیزی خاک مزارع را با استفاده از سامانه‌ وتیور در شرایط نیمه بیابانی در شرایط نیمه بیابانی و اراضی زراعی بیابانی بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که وقتی وتیور با آبیاری‌های اولیه، در محل مستقر گردید، ادامه رشد و نمو آن بسیار خوب و استثنایی خواهد شد. طی دو ماه اولیه کاشت، گیاه وتیور دو تا سه برابر سریع‌تر از دیگر محصولات رشد می‌کند، طوری که روی خاک‌های شنی (۹۶% شن) و بدون شوری ۱۲ تن توده گیاه زنده و روی خاک‌های قلیایی سدیمی ۲۵ تن توده زنده تولید می‌کند. 

 

گیاه وتیور گیاه وتیور ابزار مدیریت جامع در آبخیزداری بخش سوم 4444 2در سه ماه اول، ریشه‌ها تا عمق ۷۰ سانتی‌متر نفوذ می‌کند و حتی از میان لایه‌های گچ نیز عبور می‌کند تا به رطوبت و آب زیرزمینی برسد، این در حالی استر گیاهان محل نظیر ذرت، مو و گیاهان دیگر نمی‌توانند به چنین عمقی برسند. محققین متوجه شدند که فقط سه ماه بعد از کشت این گیاه، بهبود قابل‌توجهی در حاصلخیزی خاک پدید می‌آید. مخصوصاً کاهش فراوانی در نمک قابل‌حل و pH در خاک مشاهده می‌شود. اگرچه pH خاک در طی سه سال موکاری به‌سختی تغییر می‌کند، لیکن بعد از استقرار گیاه وتیور، pH خاک تا دو واحد در سطح عمق یک متر کاسته شد. در مورد نمک قابل‌حل نیز چنین شد. از طرفی کاهش سدیم در خاک تا حد بیش از نصف به‌طور تعجب‌آوری، عملکرد محصولات محلی مانند ذرت و انگور را بهبود بخشید.

کنترل فرسایش روی خاک‌های سولفاته و اسیدی شدید

برای توسعه زراعت و آبزی‌پروری به روی خاک‌های سولفاته و اسیدی احتیاج به یک آبیاری مؤثر و منظم به انضمام یک سامانه‌ زهکشی خوب است.

سکونت در این مناطق، استفاده از این‌چنین خاک‌ها را اجتناب‌ناپذیر می‌کند و عموماً خاک‌های این مناطق با رس بالا، pH پائین و سمیت بالا همراهند و زیربنای ساختمان‌هایی که روی این خاک‌ها پایه‌گذاری می‌شوند، تحت اثر این شرایط، مستعد تخریب و فرسایش هستند، همچنین شرایط این خاک‌ها قابلیت نگهداری از استقرار پوشش گیاهی را ندارد. از آنجائی که خاک‌های اسیدی و سولفاته ازلحاظ توپوگرافی در مناطق پست (Low Land) و تحت اثر سیلاب‌های سالیانه قرار می‌گیرند، انجمن‌های محلی در خصوص این مناطق با مشکلات فراوانی مواجهند.

در نواحی مختلف، مکان‌های گوناگونی پیدا می‌شوند که دارای خصوصیات مشترک شامل: حالت اسیدی و سولفاتی شدید، pH بین ۲ تا ۳ در فصول خشک و دارای مقدار فراوان آهن، آلومینیوم و سولفات هستند. بافت خاک آن‌ها دارای مقادیر بسیار بالای رس بوده که تحت اثر نمک به‌صورت شقه‌ای درآمده و در زمانی که آب وارد آن شود حفره‌های زیادی در آن ایجاد و در طی فصول سیلابی و بارانی دچار فرسایش می‌شوند. درنتیجه تعداد بسیار کمی از گونه‌های گیاهان بومی که قادر به ادامه حیات در این شرایط خشکی هستند، می‌توانند پرورش یابند.

گیاه وتیور در این مناطق، برای ایجاد پوشش گیاهی بروی خاک‌ریزها و کنترل فرسایش کانالی و خندقی برای پنج منطقه در ویتنام که خاک‌های بسیار سولفات اسیدی داشتند، اجرا شده است.

یکی از بندهای حفاظتی در برابر سیلاب در استان تین جیانگ و سه بند در استان لونگ آن و یک بند در شهر هوشی مینه مستقر شده است.

وقتی قلمه گیاه وتیور به‌منظور انتقال به زمین اصلی، قبلاً در گلدان یا ظرف‌های پلاستیکی (پلی بگ) کاشته می‌شود، به سهولت در خاک خوب و مناسب ظرف رشد کرده و پا می‌گیرد، ولی در مورد خاک‌های اسیدی سولفاته باید گفت هر چند هیچ‌یک از قلمه‌ها که به‌صورت ریشه مستقیماً در این خاک‌ها کاشته شده بودند نگرفته و سبز نشده بودند ولی بیش از ۹۰ درصد آن‌ها در شرایطی که قبل از کاشت به همراه مقدار کمی آهک و خاک خوب و کود در امتداد فارو کاشته شدند، در همان خاک اسیدی به‌طور طبیعی رشد کرده و مستقر شدند. از این آزمایش‌ها، نتایج زیر به دست آمد:

ـ بیش از چهار ماه بعد از اولین کاشت گیاه وتیور، به‌صورت کاملاً آشکاری کاهش فرسایش را در خاک ملاحظه می‌کنیم. در سواحل کانال‌ها و آبراهه‌هایی که نرخ فرسایش خاک در آن‌ها ۴۰۰ تا ۷۵۰ تن در هکتار می‌باشد، بعد از حفاظت همین خاک‌ریزها توسط گیاه وتیور میزان فرسایش به حد ۵۰ تا ۱۰۰ تن در هکتار تقلیل یافت.

ـ بعد از ۱۲ ماه بعد از کاشت این گیاه، میزان فرسایش خاک به حد قابل‌اغماضی می‌رسد.

ـ در سواحلی که وتیور کاشته شده است وقتی ساقه‌های وتیور هرس شده و به‌صورت مالچ در قسمت‌های لخت و خالی پخش می‌شوند.

ادامه دارد…

به اشتراک بگذارید

یادداشت های مرتبط

مشکلات صنعت کشاورزی
مقاله
Mohammadreza Abedini

مشکلات جهانی صنعت کشاورزی

در این مقاله از مقالات مجموعه نادهی قصد داریم تا به شیوه حل مشکلات جهانی صنعت کشاورزی بپردازیم. اکثر مدیران کسب‌وکار ها به خوبی می‌دانند

ادامه مطلب »
نمک زدایی آب
مقاله
Mohammadreza Abedini

نمک زدایی آب

در پاسخ به بحران کمبود آب در جهان، اصلی‌ ترین روش ارائه شده توسط دانشمندان، روش نمک زدایی آب شور است. به دلیل کمبود فزاینده

ادامه مطلب »
مزرعه من
مقاله
Mohammadreza Abedini

ریسک منابع انسانی

در آخرین مقاله از سری مقالات مدیریت ریسک در کشاورزی، به معرفی ریسک منابع انسانی و نحوه مدیریت آن خواهیم پرداخت. شما میتوانید مقاله قبل

ادامه مطلب »