یکی از روش های کشاورزی، روش کشاورزی تک محصولی یا اصطلاحا مانوکالچر(Monoculture) میباشد.

این روش مبتنی بر یک اصل اساسی میباشد و آن اصل میگوید که در یک زمین مشخص تنها یک نوع محصول زراعی باید کشت شود. این روش متضاد روش چند محصولی یا polyculture میباشد که در این روش، در آن واحد دو یا چند نوع محصول زراعی تحت کشت قرار میگیرد. توجه کنید که مفهوم روش تک محصولی تنها به کشاورزی محدود نمیشود و میتواند راجع به دامداری نیز استفاده شود، یعنی دامداران در یک زمین تنها به پرورش یا استفاده از یک حیوان خاص مانند گاو، گوسفند یا مرغ و دیگر حیوانات اهلی بپردازند.

حالا که با مفهوم کشاورزی تک محصولی آشنا شدیم به بررسی قسمتی از نقاط قوت و ضعف روش کشاورزی تک محصولی میپردازیم.

نقاط قوت کشاورزی تک محصولی

۱) افزایش بهره بری

کاشت تنها یک محصول در یک زمین، باعث افزایش بهره بری نیروی انسانی، استفاده از خاک و شرایط آب و هوایی محلی میشود. در هنگام انتخاب محصولی که یک کشاورز قرار است تمام زمین خود را به آن اختصاص دهد، کشاورز باید با بررسی نوع خاک زمین خود، شرایط آب و هوایی محلی زمین و نیروهای انسانی متخصص یا غیرمتخصصی که در اختیار دارد به انتخاب یک محصول دست بزند و این بررسی ها باعث میشود که محصولی ایده آل برای شرایط خود را پیدا کند و اقدام به تولید آن بکند.

۲) محصول تخصصی

استفاده از روش تک محصولی با دیدگاه درست باعث متخصص شدن کشاورز در تولید یک محصول خاص میشود که معمولا نتیجه تخصص در هر زمینه ای کاهش هزینه و افزایش سود میباشد. وقتی که یک کشاورز تنها به کشت یک محصول میپردازد، دقیقا میداند که چه چالش هایی ممکن است در مسیر کشت و برداشت اتفاق بیفتد و برای هر اتفاقی آماده خواهد بود، نیاز به استفاه از ماشین های گوناگون که هرکدام برای کشت یک محصول خاص مورد نیاز است ندارد و تنها از ماشین های مورد نیاز تک محصول خود استفاده میکند.

نقاط ضعف

۱) چالش مقابله با آفات

زمین هایی که تنها به کشت یک نوع محصول میپردازند معمولا با مشکلات بیشتری از نظر آفت مواجه میشوند چراکه هر نوع آفتی غذای مورد علاقه ی خود را دارد و با توجه به اینکه یک زمین خاص در مدت زمان طولانی مشغول به کشت یک نوع محصول خاص میباشد، جذب آفتی که به آن محصول جذب میشود بیشتر خواهد شد. این مساله باعث افزایش استفاده مواد ضد آفت میشود که مضرات و نقاط منفی مخصوص به خود را دارد.

۲) تحلیل رفتن خاک و کاهش باروری آن

استفاده از این روش، باعث از بین رفتن تعادل طبیعی مواد شیمیایی خاک میشود. تعداد بسیار زیادی از یک نوع محصول در یک مکان محدود باعث کاهش قابل توجه مواد معدنی خاک میشود که این امر موجب افزایش فراوانی و تنوع باکتری ها و میکروارگانیسم هایی که برای حفظ باربری خاک لازم است میشود. کشت تنها یک محصول در یک منطقه بزرگ همچینین میتواند تاثیر منفی بر لایه های زیرین خاک و ساختار آن داشته باشد. کشت یک محصول به معنای وجود تنها یک نوع ریشه برای جذب آب و رطوبت و جلوگیری از فرسایش خاک است که در حقیقت این مساله به انواع مختلف ریشه در خاک نیاز دارد.