مدیریت منابع آب، فعالیتی در زمینه برنامهریزی، توسعه، توزیع و مدیریت مصرف بهینه منابع آب است. مدیریت منابع آب، زیرمجموعه ای از مدیریت چرخه آب میباشد.
آب، برای حیات ما ضروری است. رشته مدیریت منابع آب، باید با مسائل فعلی و آینده که تخصیص آب با آنها مواجه است، تطابق یابد. با افزایش عدم قطعیتهای تغییرات اقلیم جهانی و اثرات طولانی مدت اقدامات مدیریتی، تصمیمگیری دشوارتر خواهد شد. این احتمال وجود دارد که تغییرات اقلیمی مداوم، به موقعیتهایی که تاکنون با آنها مواجه نشدهایم، منجر شود. در نتیجه، استراتژیهای مدیریتی جایگزین، برای جلوگیری از موانع و مشکلات تخصیص منابع آب، باید پیگیری شوند.
در حالت ایدهآل، برنامهریزی مدیریت منابع آب، به تمامی تقاضاهای رقابت آب توجه دارد و به دنبال تخصیص عادلانه آب برای تأمین تمامی مصارف و تقاضاها است. مانند مدیریت سایر منابع، این امر، در عمل به ندرت انجام میشود.
یکی از بزرگترین نگرانیها در مورد منابع آب در آینده، پایداری تخصیص منابع آب فعلی و آینده است. هرچه آب کمیاب تر میشود اهمیت مدیریت آن بسیار افزایش مییابد. یافتن تعادلی بین نیاز انسانها و آنچه محیط زیست به آن نیاز دارد، گامی مهم در پایداری منابع آب است.
کشاورزی با سهم مصرف ۷۰ درصدی، بزرگترین مصرفکننده منابع آب شیرین جهان است. با افزایش جمعیت جهان غذای بیشتری مصرف میشود، صنایع و تحولات شهری گسترش مییابد و پیدایش تجارت محصولات سوخت زیستی نیز نیازمند تقسیم منابع آب شیرین است، در نتیجه کمبود آب به مسئله مهمی تبدیل شدهاست. در سال ۲۰۰۷ مؤسسه بین المللی مدیریت آب در سریلانکا ارزیابی از مدیریت منابع آب در کشاورزی را با هدف تعیین وجود آب کافی برای تأمین غذای جمعیت در حال رشد انجام داد. این مؤسسه آب موجود برای کشاورزی را در مقیاس جهانی، ارزیابی کرد و از مناطقی که از کمبود آب رنج میبرند، نقشهبرداری نمود. این ارزیابی نشان داد که یک-پنجم جمعیت جهان یعنی بیش از ۱/۲ میلیارد نفر، در مناطق با کمبود آب قیزیکی یعنی جایی که آب کافی برای تأمین تمام نیازهای آنها وجود ندارد، زندگی میکنند. بیش از ۱/۶ میلیارد نفر در مناطقی زندگی میکنند که کمبود آب اقتصادی را تجربه میکنند، جایی که عدم سرمایهگذاری در زمینه آب یا ظرفیت انسانی ناکافی، تأمین تقاضای آب را برای مسئولان غیرممکن ساختهاست.
گزارش مزبور نشان داد که غذای مورد نیاز در آینده را میتوان تأمین کرد، اما در بسیاری از نقاط جهان، ادامه روندهای کنونی زیستمحیطی و تولید مواد غذایی، به بحران آب منجر میشود. بانک جهانی در راستای همین موضوع، تولید مواد غذایی کشاورزی و مدیریت منابع آب را به عنوان یک مسأله جهانی رو به رشد مورد توجه قرار دادهاست. نویسندگان کتاب “بدون آب: از فراوانی تا کمیابی و چگونگی حل مشکلات جهانی آب”، برنامه ای شامل شش نکته برای حل مشکلات جهانی آب، تدوین کردهاند. این شش نکته عبارتند از:
۱) اصلاح دادههای مربوط به آب
۲) حفظ محیط زیست
۳) اصلاح اداره و حکمرانی آب
۴) احیا مصرف آب کشاورزی
۵) مدیریت نیاز صنعتی و شهری
۶) توانمند سازی فقرا و زنان در مدیریت منابع آب
برای جلوگیری از بحران جهانی آب کشاورزان باید در جهت افزایش بهره وری به منظور تأمین غذا تلاش کرده و صنعت و شهرها راههایی برای مصرف کارآمدتر آب پیدا کنند.